Ανέκαθεν η αναζήτηση του είδους της τροφής ήταν το πρώτο μέλημα για το ανθρώπινο είδος αλλά αυτήν την εποχή έχει γίνει εκτός από σημαντική και δύσκολη, διότι οι επιλογές δεν αφορούν πια μόνο στο θέμα «κρέας ή ψάρι» ή «μεσογειακή διατροφή ή χορτοφαγία». Αφορούν και στην αναζήτηση τροφών που περιέχουν τα στοιχεία εκείνα που διαδραματίζουν πρωτεύοντα ρόλο στις πολύπλοκες διεργασίες του ανοσοποιητικού μας συστήματος, οι οποίες μόλις τις τελευταίες δεκαετίες έγιναν γνωστές. Ήδη αναφέρθηκε ο σημαντικός ρόλος των βιταμινών και τώρα θα δούμε τα μέταλλα όπως το σελήνιο, τον ψευδάργυρο, το χαλκός και άλλα.
1. Ψευδάργυρος (Zn)
Αποτελεί συστατικό πολλών ενζύμων και παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και διαφοροποίηση των κυττάρων γενικά αλλά και του ανοσοποιητικού ειδικά. Η έλλειψή του διαταράσσει τη λειτουργία τόσο της χυμικής όσο και της κυτταρικής ανοσίας. Επίσης, ο ψευδάργυρος είναι γνωστός για το ρόλο του στην ακεραιότητα και διατήρηση της αρχιτεκτονικής του δέρματος και των βλεννογόνων. Έχει βρεθεί ότι η χορήγησή του σε οξεία διάρροια στα παιδιά μειώνει τη διάρκεια της νόσου και έτσι και τους κινδύνους από την επιμονή των συμπτωμάτων. Μεγαλύτερη έλλειψη του παρατηρείται στις Δυτικού τύπου χώρες και στους ηλικιωμένους πληθυσμούς. Στους τελευταίους μάλιστα αναφέρεται ότι η θνησιμότητα από πνευμονία είναι πολύ μεγαλύτερη από ότι σε ηλικιωμένους με φυσιολογικά επίπεδα ψευδαργύρου. Επιπλέον. πρόσφατες εργασίες αναφέρουν τη χορήγησή του σε ασθενείς με COVID-19 με καλά αποτελέσματα.
Καθημερινά η ποσότητα πρόσληψης Zn που συνιστάται από τις τροφές είναι οι εξής:
0 – 6μηνών: 2mg / 7μ– 3ετών: 3mg
4 – 8ετών: 5mg / 9 – 13ετών: 8mg
> 14ετών:11mg στους άνδρες και 9mg στις γυναίκες
Εγκυμοσύνη/γαλουχία: 12-13mg
*Πηγές Zn : κολοκυθόσποροι, γιαούρτι, φασόλια (ειδικά σόγιας), θαλασσινά, μοσχάρι, κοτόπουλο
2. Σελήνιο (Se)
Το σελήνιο αποτελεί ένα βασικό στοιχείο της διατροφής του ανθρώπου, αφού είναι το κύριο συστατικό περίπου 24 σεληνοπρωτεινών οι οποίες παίζουν κύριο ρόλο στην αναπαραγωγή, στη θυρεοειδική λειτουργία, στη σύνθεση του DNA και στην προστασία των ιστών από την οξειδωτική βλάβη και τη φλεγμονή.
Έρευνες έχουν δείξει ότι τα επίπεδα του Se σχετίζονται με διάφορες ιογενείς λοιμώξεις όπως ηπατίτιδα C, λοίμωξη HIV, ιό coxsakie και γρίπη. Πρόσφατη μελέτη από την Κίνα έδειξε ότι τα επίπεδα του σεληνίου σχετίζονται με τη θεραπεία από τον ιό Sars-coV-2. Σε μια άλλη μελέτη στην Κίνα βρέθηκε ότι τα επίπεδα του Se στο αίμα των ασθενών που επιβίωσαν από την COVID-19 ήταν στατιστικά σημαντικά υψηλότερα από τα επίπεδα των ασθενών που δεν επιβίωσαν. Στην ίδια χώρα έχει βρεθεί ακόμα πως σε περιοχές με χαμηλά επίπεδα σεληνίου στο έδαφος ένας ιός, ο coxsakie 3B που συνήθως εμφανίζει ήπια δράση, εκδηλώνει εκεί έντονα επικίνδυνες δράσεις και προκαλεί καρδιομυοπάθεια (keshan disease).
Καθημερινά, η ποσότητα πρόσληψης Se που συνιστάται από τις τροφές είναι οι εξής:
0-6μηνων: 15mcg 7μηνών- 3ετών: 20mcg
4-8 ετών: 30mcg 9-13ετών: 40mcg
13-50+ ετών: 55mcg κύηση: 60 mcg γαλουχία: 70 mcg
*Πηγές Se: βραζιλιάνικα φιστίκια, τόνος, σαρδέλες, γαρίδες, γαλοπούλα, τυρί cottage, ρύζι καστανό, αυγά, ψωμί ολικής άλεσης, βρώμη, γιαούρτι, φακές, σπανάκι.
3. Σίδηρος (Fe)
Η έλλειψη σιδήρου είναι αρκετά συχνή παγκοσμίως και έχει αναγνωριστεί η σχέση της με τις λοιμώδεις ασθένειες. Ο σίδηρος αποτελεί βασικό συστατικό στην ανάπτυξη, τη διαφοροποίηση και τη λειτουργία των κυττάρων γενικά (π.χ. τη σύνθεση του DNA), βοηθάει στην αντιμετώπιση των λοιμώξεων, αφού συμμετέχει στον πολλαπλασιασμό των Τ-λεμφοκυττάρων, και ρυθμίζει την παραγωγή κυτοκινών ενάντια στα βακτήρια. Τέλος, έρευνα σε παιδιά 2-5 ετών έδειξε πως η πρόσληψη σιδήρου για τρεις μήνες μείωσε τις υποτροπές λοιμώξεων του αναπνευστικού, του ουροποιητικού και του γαστρεντερικού συστήματος.
Καθημερινά η ποσότητα πρόσληψης Fe που συνιστάται από τις τροφές είναι οι εξής:
0-6μηνών: 0,26mg 7-12μηνών:11 mg
1-3ετών: 7 mg 4-8 ετών: 10 mg
9-13ετών: 8 mg 14-18ετών(κορίτσια): 15 mg
14-18ετών(αγόρια): 11 mg 19-50+ετών: 8 mg
Κύηση: 27 mg γαλουχία: 10 mg
*Πηγές Fe: στρείδια, άσπρα φασόλια, σοκολάτα περιεκτικότητας σε κακάο 45%-69%, συκώτι μοσχαρίσιο, φακές, σπανάκι, tofu, σαρδέλες και ρεβύθια.
4. Xαλκός (Cu)
Ο χαλκός αποτελεί κι αυτός μέρος διαφόρων ενζύμων και με αυτόν τον τρόπο λαμβάνει μέρος στο μεταβολισμό του σιδήρου, στην αγγειογένεση, στη ρύθμιση των νευροορμονών, στην ανάπτυξη του εγκεφάλου και στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Συγκεκριμένα, ο χαλκός σχετίζεται με τον πολλαπλασιασμό των Τλεμφοκυττάρων, την παραγωγή αντισωμάτων και την κυτταρική ανοσία. Η φυσιολογική στάθμη του στο αίμα βρέθηκε ότι βοηθάει στην αντιμετώπιση σοβαρών βακτηριακών λοιμώξεων από E.Coli, salmonella και φυματίωση. Ευτυχώς, η έλλειψή του είναι σπάνια.
Καθημερινά η ποσότητα πρόσληψης Fe που συνιστάται από τις τροφές είναι οι εξής:
0-1ετών: 200mcg 1-3ετών: 340 mcg
4-8ετών: 440 mcg 9-13ετών: 700 mcg
14-18ετών: 890 mcg 19+ετών: 900 mcg
κύηση: 1300 mcg γαλουχία: 1300 mcg
*Πηγές Cu: συκώτι βοδινού, στρείδια, σοκολάτα, πατάτες, μανιτάρια, κάσιους, μανιτάρια, tofu, ρεβύθια, κεχρί και αβοκάντο
* οι τροφές που αναφέρονται στις πηγές είναι αυτές με την μεγαλύτερη περιεκτικότητα από το NIH (USA)
